Verantwoorden uitvoeringskosten pensioenfondsen belangrijk

Op 1 april 2021 heeft de AFM het rapport “Meer aandacht nodig voor de verantwoording van kosten door pensioenfondsen“ gepubliceerd. Wat zijn de kosten en wat krijg ik er als deelnemer voor terug? Een deel van de kosten zijn het gevolg van beleidskeuzes door het bestuur van het pensioenfonds. Het bestuur kan er bewust voor kiezen een hoge mate van service te verlenen aan de deelnemers. Hier staan dan wel hogere kosten tegenover. Ook kan het bestuur, rekening houdend met het risico, kiezen voor beleggingscategorieën die hogere kosten met zich meebrengen met naar verwachting een hoger en/of stabieler rendement. Deze beleidskeuzes moeten worden meegewogen om een goed oordeel te kunnen geven over de prestaties van het pensioenfonds.

Bij het schrijven van de Aanbevelingen uitvoeringskosten van de Pensioenfederatie in 2011 hebben wij als werkgroep ons gerealiseerd dat het berekenen van het kostenniveau een eerste stap is in het kostentransparantie dossier. Sinds het uitbrengen van de Aanbevelingen is het rapporteren van de daadwerkelijke kosten over het algemeen snel en goed opgepakt door de pensioensector. Terecht merkt de Pensioenfederatie hierover op dat wij in Nederland tot de koplopers behoren met het transparant rapporteren van de kosten.

De volgende logische stap is het kostenniveau vergelijken met andere pensioenfondsen zodat het kostenniveau van het eigen pensioenfonds kan worden geanalyseerd. Zijn de kosten van mijn pensioenfonds niet te hoog? In de Aanbevelingen hebben wij hier veel aandacht aan besteed. Voorkomen moet worden dat ranglijsten met "hoogste en laagste kosten" worden opgesteld. Dit is onjuist omdat geen rekening wordt gehouden met het beleid van het pensioenfonds. Op verzoek van en samen met de sector heb ik het uitgebreide IBI Benchmarkrapport ontwikkeld dat volledig aansluit op de Aanbevelingen. Veel aandacht is besteed aan de redenen waarom de kosten afwijken en is een methodiek ontwikkeld om appels met appels te vergelijken. Ook geven wij antwoord op de vraag: Wat krijgt de deelnemer hiervoor? Bij vermogensbeheer is dit het rendement en bij pensioenbeheer het dienstenniveau en een (complexe) pensioenregeling. Primair is het rapport ontwikkeld voor het bestuur van het pensioenfonds. Aan de hand van ons rapport zijn onze cliënten in gesprek gegaan met de dienstverleners en hebben door optimalisatie structureel miljoenen euro’s aan kosten kunnen besparen.

Een mooie bijkomstigheid is dat het IBI Benchmarkrapport ook duidelijke informatie bevat om de belanghebbenden te informeren over de uitvoeringskosten. Belangrijk is dat de deelnemer goed wordt uitgelegd waarom de kosten verschillen in vergelijking met andere pensioenfondsen. Het niveau van de kosten is niet bepalend of een fonds goed of slecht presteert. Zelfs lage vermogensbeheerkosten kunnen gezien de beleidskeuzes van het bestuur nog te hoog zijn. In de afgelopen jaren hebben pensioenfondsen aan de hand van ons rapport de kosten in perspectief kunnen plaatsen en in context kunnen rapporteren aan de deelnemers. Een goede en duidelijke toelichting voor de deelnemers is in mijn ogen een van de belangrijkste punten uit het AFM-rapport. Een mooie en uitdagende opdracht voor het bestuur van het fonds!

In het nieuwe pensioenstelsel wordt het rendement na kosten één of dé bepalende factor voor de hoogte van het uiteindelijke pensioen. Daarmee worden de uitvoeringskosten nog belangrijker in het nieuwe pensioenstelsel waar binnen één pensioenfonds zelfs sprake is van verschillende cohorten met verschillende kostenniveaus. Belangrijk is dat juist in het nieuwe pensioenstelsel deelnemers inzicht in deze kosten hebben zodat een discussie mogelijk is over de kosten en de baten.

Het AFM-rapport sorteert daar op voor en slaat de AFM de spijker op de kop! Kosten behoor je in context te beoordelen.

Amsterdam, april 2021

Geschreven door Eric Veldpaus, directeur van het Institutioneel Benchmarking Instituut en mede auteur van de Aanbevelingen uitvoeringskosten, uitgegeven door de Pensioenfederatie